Na studiach, na początku zajęć z tłumaczeń ustnych mieliśmy tak zwane gorące krzesło. Sadzało się delikwenta na tymże krześle, na środku sali, pozostali rzucali słówkami na zmianę po polsku i rosyjsku, a on miał podawać odpowiedniki.
Inne zadanie, które pamiętam ze szkoleń to public speaking. Stajesz na scenie z mikrofonem, przed tobą duża grupa i lecisz. Aha, nagrywają cię, żeby potem można było przyjrzeć się, co robisz źle. Co dobrze chyba też, ale to akurat mało mnie wtedy interesowało. Z tych zajęć dostawaliśmy płytę. Nigdy jej nie włączyłam. I pewnie nigdy już jej nie włączę, nie tylko dlatego, że nie wiem gdzie jest.
Jak myślę o podobnych sytuacjach to ciągle mam nieprzyjemne ciarki. A jeszcze wracają do mnie wszystkie wspomnienia z przedszkola, gdy, przebrana za różne rzeczy, na jednym wdechu klepię wierszyki. Albo ten sen, że jestem zupełnie naga i próbuje się gdzieś ukryć. Jezu.
Gdzieś czytałam, że Warren Buffet tak się bał występować przed ludźmi, że na studiach wybrał tylko te zajęcia, na których nie trzeba było odpowiadać przed klasą. Chciał sobie poradzić z tym problemem, więc postanowił się zapisać na kurs przemawiania. Wypisał się z niego, zanim się zaczął, tak się bał. Nie wiem czy to prawda, ale pasuje mi ten przykład, żeby powiedzieć, że wszyscy się boimy. A to już na pewno jest prawda. Boimy się różnych rzeczy i w różnym natężeniu, ale się boimy. Chyba że ktoś się nie boi, to ja bardzo chcę poznać i zapytać jak to jest.
Ale wracając do wystąpień. Badania na temat ludzkich strachów pokazuje, że lęk przed wystąpieniami publicznymi jest nie mniej powszechny niż lęk przed śmiercią (Is Public Speaking Really More Feared Than Death? Karen Kangas Dwyer & Marlina M. Davidson). Całkiem wysoko znajdziemy też lęk przed samotnością, wysokością, insektami i ciemnością.
Lęk w trakcie wystąpienia publicznego może pojawić się w specyficznych sytuacjach społecznych nawet u osób, które zwykle go nie odczuwają. Może być na przykład efektem odczuwania zagrożenia stereotypem, czyli sytuacji, gdy przemówienie jest powiązane z negatywnym stereotypem odnoszącym się do danej grupy społecznej (Steele, Aronson, 1995). W jednym z badań aktywizowano taki stereotyp u kobiet, sugerując im, że kobiety odczuwają większy poziom lęku przed przemawianiem niż mężczyźni. W efekcie zachowywały się w bardziej lękowy sposób w trakcie swoich przemówień (Désert, Gonçalves, Leyens, 2013).
Odczuwanie takiego lęku może być szczególnie dotkliwe w środowisku edukacyjnym, gdzie sytuacje aktywizacji zagrożenia stereotypem w trakcie przemawiania przed innymi uczniami zdarzają się często. Może to dotyczyć zwłaszcza uczniów z mniejszości, dziewczynek czy dzieci z biedniejszych domów. Tak pisze Dariusz Drążkowski w “Metodach redukcji lęku przed wystąpieniami publicznymi”). A jakbym to chciała wziąć z polskiego na nasze to powiedziałabym odkrywczo, że najgorsza jest szkoła.
Jaki to uczuć?
Oczywiście, u każdego taki lęk może wyglądać inaczej. Jednak najczęściej wymienia się takie symptomy jak:
drżenie rąk
uczucie gorąca
nadmierna potliwość
załamanie głosu
ścisk w gardle
suchość w jamie ustnej
trudności z artykułowaniem słów
pustka w głowie
przyspieszony oddech
mocne bicie serca
ból brzucha
5 sposobów, jak się pozbyć lęku przed wystąpieniami publicznymi
Żartowałam. Nie będzie tu żadnych sposobów. Buffet się wypisał z kursu, a ja bym się pewnie na taki kurs w ogóle nie zapisała w obawie, że będą tam zajęcia praktyczne. Ja mogę co najwyżej wrzucić tekst do internetów, a i to nie tak łatwo. Na rynku istnieje mnóstwo mądrych (niemądrych pewnie też) publikacji, które mówią jak sobie z takim lękiem radzić. Google na hasło “lęk przed wystąpieniami publicznymi” wyrzuca prawie 600 000 haseł dla samego języka polskiego. Jest dużo sposobów, kursów, szkoleń, a patrząc na karierę Buffeta, można by przypuszczać, że idzie to ogarnąć. Ja tu tylko chciałam powiedzieć jak koń z "Chłopca, kreta, lisa i konia", że każdy się trochę boi. Ale razem boimy się mniej.